Italiýa Respublikasyna resmi saparynyň çäklerinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow «Türkmenistanyň gadymy siwilizasiýalary» atly arheologik serginiň açylyş dabarasyna gatnaşdy.

Kapitoliý muzeýiniň meýdançasynda döwlet Baştutanymyzy Rim şäheriniň häkimi Roberto Gualtýeri mähirli garşylady.

Bu ýerde Türkmenistanyň medeniýet we sungat ussatlarynyň ýerine ýetirmeginde edebi-sazly çykyş ýaýbaňlandyryldy.

Çykyş tamamlanandan soňra, Rim şäheriniň häkimine söz berildi.

Roberto Gualtýeri dabara gatnaşyjylary hem-de hormatly Prezidentimizi mübärekläp, şu gün müňýyllyklaryň dowamynda Rimiň taryhynyň emele gelen ýeri — Kapitoliý baýrynda «Türkmenistanyň gadymy siwilizasiýalary» atly arheologik serginiň açylýandygyny aýtdy we 2025-nji ýylyň oktýabry — 2026-njy ýylyň aprel aýy aralygynda geçiriljek bu giň möçberli çäräniň Merkezi Aziýanyň medeni mirasyny Ýewropa siwilizasiýasynyň gözbaşy bilen birleşdirýän özboluşly köpri bolup durýandygyny belledi.

Soňra çykyş etmek üçin hormatly Prezidentimize söz berildi.

Döwlet Baştutanymyz dabara gatnaşyjylary Italiýa Respublikasynyň Rim şäherinde geçirilýän «Türkmenistanyň gadymy siwilizasiýalary» atly arheologik serginiň açylmagy mynasybetli tüýs ýürekden gutlap, Türkmenistanyň muzeýlerinde saklanýan ýurdumyzyň arheologik ýadygärliklerinden ýüze çykarylan ajaýyp gadymy eserleriň nusgalarynyň bu sergide uly gyzyklanma döretjekdigine ynam bildirdi.

Bellenilişi ýaly, türkmen we italýan arheologlarynyň arasynda häzirki wagtda arheologiýa we binagärlik mirasyny öwrenmek boýunça özara gatnaşyklar ýola goýuldy. Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň ilkinji ýyllaryndan başlan bu gatnaşyklar häzirki wagtda has-da üstünlikli dowam etdirilýär. Türkmen-italýan arheologik ekspedisiýalarynyň bilelikdäki tagallalary netijesinde gadymy ata-babalarymyzyň miras goýan medeni gymmatlyklarynyň nusgalyk görnüşleriniň ençemesi ýüze çykaryldy we öwrenildi. Bu arheologik tapyndylarynyň bir bölegi Kapitoliý muzeýinde guralan «Türkmenistanyň gadymy siwilizasiýalary» atly sergide hem görkezilýär.

«Türkmenistanyň gadymy siwilizasiýalary» atly arheologik sergide gadymy Margianada we Parfiýada geçirilen gazuw-agtaryş işlerinde ýüze çykarylan taryhy-medeni gymmatlyklaryň — arheologik tapyndylaryň görkezilmegi örän uly ähmiýete eýedir. Mälim bolşy ýaly, 1999-njy ýylda «Gadymy Merw» döwlet goraghanasy, 2007-nji ýylda Nusaýyň Parfiýa galalary Türkmenistanyň beýleki taryhy ýerleri bilen bir hatarda ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizildi. Bürünç asyrynyň siwilizasiýasy bolan gadymy Margiana Türkmenistanyň Mary welaýatynyň çäginde, Murgap derýasynyň gadymy hanasynyň ugrunda ýerleşýär. Bu ýerden ady rowaýata öwrülen, birmahallar Mesopotamiýanyň, Müsüriň şäherleri bilen söwda we medeni gatnaşyklary ösdürip gelen Margiananyň şöhratly geçmişine degişli bolan taryhy ýadygärlikleriň ençemesi ýüze çykaryldy diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi.

Antik döwre degişli döwlet bolan Parfiýanyň esasy ýadygärlikleriniň biri-de Nusaýdyr. Öz döwrüniň medeniýetine degişli bolan gymmatly maglumatlary özünde jemleýän Nusaý Aşgabat şäheriniň golaýynda ýerleşmek bilen, ol syýahatçylaryň iň bir gelim-gidimli ýerleriniň biridir. Antik döwrüň Parfiýa patyşalygy Gadymy Rim bilen diplomatik, söwda we medeni gatnaşyklary mäkäm ýola goýupdyr diýip, hormatly Prezidentimiz nygtady we Rimiň iň bir meşhur muzeýleriniň birinde, bu günki sergide Parfiýa medeniýetine we sungatyna degişli bolan gymmatlyklaryň goýulmagynyň ähmiýetini belledi.

Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň «Türkmenistan — Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi» atly kitabynda belleýşi ýaly, türkmen halkynyň gadymy ata-babalary grek-rim dünýäsiniň medeni ösüşlerini nusga edinip, milli medeniýetiň adaty nusgalary bilen baýlaşdyrylan örän ajaýyp sungat eserlerini döredipdirler. Dünýä medeniýetiniň aýrylmaz bölegine öwrülen şol sungat eserleri bu günki sergide goýulmak bilen, olar dünýä halklaryny parahatçylyga, dostluga çagyrýar diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy we häzirki wagtda Türkmenistan bilen Italiýa Respublikasynyň arasyndaky gatnaşyklaryň ösüşiň täze derejelerine göterilýändigini nygtady.

Bellenilişi ýaly, gazuw-agtaryş işleri we arheologiýa barlaglary boýunça türkmen we italýan arheologlarynyň arasynda hyzmatdaşlyk üstünlikli dowam etdirilýär. Häzirki döwürde Türkmenistanda hem-de Italiýa Respublikasynda geçirilýän medeni çärelere iki ýurduň medeniýet we sungat ussatlary işjeň gatnaşýarlar. Bu halkara çäreler iki ýurduň medeniýetleriniň biri-birini baýlaşdyrmagyna, özara tejribe alşylmagyna uly mümkinçilik döredýär.

Aşgabat şäherinde «Magtymguly Pyragy» medeni-seýilgäh toplumynda meşhur italýan şahyry Dante Aligýeriniň ýadygärliginiň goýulmagy türkmen we italýan halklarynyň dostlukly gatnaşyklarynda taryhy waka boldy diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy we taryhy-arheologik gymmatlyklary, ýadygärlikleri ýüze çykarmak hem-de öwrenmek boýunça geljekde hem türkmen we italýan alymlarynyň uly işleri alyp barjakdyklaryna ynam bildirdi.

Sözüniň ahyrynda döwlet Baştutanymyz dabara gatnaşyjylary «Türkmenistanyň gadymy siwilizasiýalary» atly arheologik serginiň açylmagy mynasybetli ýene-de bir gezek tüýs ýürekden gutlap, hemmelere berk jan saglyk, döredijilik üstünliklerini arzuw etdi.

Soňra hormatly Prezidentimiz toý bagyny kesip, dabaraly ýagdaýda sergini açdy.

Bu sergi Türkmenistan bilen Italiýanyň arheologiýa we medeni mirasy gorap saklamak ulgamynda alyp baran köpýyllyk hyzmatdaşlygynyň aýdyň netijesidir. 30 ýyldan gowrak wagt bäri Italiýanyň arheologlary türkmen kärdeşleri bilen bilelikde ýurdumyzyň çäginde gazuw-agtaryş işlerini geçirip gelýärler. Bu netijeli hyzmatdaşlyk gymmatly taryhy tapyndylary ýüze çykarmaga, öwrenmäge we olary halk köpçüligine tanyşdyrmaga mümkinçilik berdi.

Serginiň dünýäniň iň gadymy muzeýleriniň birinde guralmagy bu çäräniň ähmiýetini has-da artdyrýar we Türkmenistanyň baý taryhy mirasyny dünýä ýaýýan medeni diplomatiýanyň üstünliklere beslenýändigini görkezýär. Serginiň birinji bölüminde ýerleşdirilen monitorda Türkmenistanyň Garaşsyzlyk ýyllarynda ýeten sepgitleri görkezilýär.

Häzirki wagtda Gahryman Arkadagymyzyň binýadyny goýan we hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän öňdengörüjilikli syýasatyň netijesinde, Türkmenistan belent halkara abraýa eýe bolan kuwwatly, öz-özüni üpjün edýän berkarar döwlete öwrüldi, ähli gyzyklanma bildirýän hyzmatdaşlar, abraýly halkara guramalar, sebit düzümleri bilen netijeli hyzmatdaşlyk ýola goýuldy. Milli ykdysadyýetimiziň pudaklary innowasion esasda işjeň ösdürilip, ýurdumyzyň eksport kuwwaty yzygiderli artdyrylýar. Ykdysady ösüşiň durnukly artýan görkezijileri, halkymyzyň durmuş derejesiniň yzygiderli ýokarlanmagy munuň şeýlediginiň aýdyň subutnamasydyr.

«Bürünç zamanyndaky Margiana» atly bölüm biziň eýýamymyzdan öňki III-II müňýyllyklara degişli Margiana siwilizasiýasyna bagyşlanypdyr. Ýurdumyzyň günorta-gündogarynda ýerleşýän meşhur Goňurdepe toplumy bu medeniýetiň merkezi bolupdyr. Mesopotamiýa, Hindi siwilizasiýasy we Gadymy Müsür bilen döwürdeş gülläp ösen Beýik Horasan siwilizasiýasynyň möhüm merkezi Margiananyň ösen maddy medeniýeti, durmuş ulgamy we giň söwda gatnaşyklary bolupdyr.

Muzeýe gelýänler sungatyň we senetçiligiň gaýtalanmajak görnüşlerini döreden Margianada geçirilen arheologik gazuw-agtaryş işleriniň netijesinde ýüze çykarylan, bişen toýundan ýasalan keramiki gaplaryň dürli görnüşleri, ýüzünde haýwanlaryň şekilleri ýerleşdirilen gaplaryň bölekleri, daşdan, bürünçden ýasalan kosmetiki gaplar, kümüşden, bürünçden, daşdan ýasalan möhürler, altyndan we gymmat bahaly daşlardan ýasalan monjuk hem-de bezeg esbaplary, daşdan we toýundan ýasalan heýkelleriň hem-de süňkden ýasalan esbaplaryň birnäçe görnüşleri bilen tanyşmaga mümkinçilik alarlar.

Dürli gymmat bahaly daşlardan we altyndan ýasalan şaý-sepler bu ýere gelýän myhmanlaryň aýratyn ünsüni çeker. Goňurdepede ýüze çykarylan bu sungat eserleri Margianada zergärçiligiň ýokary derejä ýetendigine şaýatlyk edýär.

Parfiýa şalygy döwrüne bagyşlanan bölümde Köne Nusaý galasynda ýüze çykarylan gadymy sungatyň ajaýyp eserleri görkezilýär. Dünýä taryhyndan belli bolşy ýaly, antik döwrüň iň ösen döwletleri bolan Parifýa bilen Gadymy Rimiň arasynda ýakyn söwda hem-de medeni gatnaşyklar bolupdyr. Alymlaryň bellemegine görä, bu kuwwatly döwletleriň medeniýeti we sungaty biri-birine öz täsirlerini ýetiripdir.

Şirmaýydan ýasalan meşhur ritonlara ekspozisiýada aýratyn orun berlipdir. Bu sungat eserleri bezegi hem-de nepisligi bilen göreni haýran galdyrýar. Olaryň ýüzünde grek mifologiýasyndan sahnalar, dürli gahrymanlaryň şekilleri Gündogar nagyşlary bilen sazlaşykly utgaşdyrylypdyr.

Şeýle hem sergide Parfiýa hökümdarlarynyň durmuşy bilen baglanyşykly gymmatlyklar, şol sanda şirmaýydan ýasalan tagt, kümüşden ýasalyp, altyn çaýylan heýkeljikler, Parfiýa şasy Mitridat II-niň kelle heýkeliniň bölegi, Rodogunanyň we Afroditanyň mermerden ýasalan heýkeli we beýlekiler bar.

«Türkmenistanyň gadymy siwilizasiýalary» atly arheologik serginiň Rimde geçirilmegi Beýik Ýüpek ýolunyň döwrebap görnüşde gaýtadan dikeldilýändigini alamatlandyryp, ýurdumyzyň Gündogaryň we Günbataryň arasynda köpri hökmünde çykyş edýändigini hem-de gadymy döwürlerden bäri özbaşdak medeniýet merkezi bolup gelýändigini görkezýär. Bu sergi 2025-2026-njy ýyllarda halkara medeniýet senenamasyna möhüm wakalaryň biri hökmünde girip, baý taryhy mirasy bolan döwlet hökmünde Türkmenistanyň eýeleýän ornuny pugtalandyrar.

Şeýle hem dabaranyň dowamynda Türkmenistanyň Döwlet medeniýet merkeziniň Döwlet muzeýi bilen Italiýanyň Kapitoliý medeni miras müdirliginiň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama hem-de Türkmenistanyň Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy adyndaky Şekillendiriş sungaty muzeýi bilen Italiýanyň Kapitoliý medeni miras müdirliginiň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama gol çekildi.

Sergi bilen tanyşlykdan soňra, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Leonardo da Winçi adyndaky Fýumiçino Halkara howa menziline bardy we bu ýerden Watanymyza ugrady.

Birnäçe sagatdan döwlet Baştutanymyzyň uçary Aşgabadyň Halkara howa menziline gelip gondy. Bu ýerde hormatly Prezidentimizi ýurdumyzyň resmi adamlary mähirli garşyladylar.

Şeýlelikde, döwlet Baştutanymyzyň Italiýa amala aşyran resmi sapary, onuň çäklerinde geçirilen gepleşikler hem-de gol çekilen ikitaraplaýyn resminamalar däp bolan dostlukly türkmen-italýan gatnaşyklarynda möhüm tapgyr bolup, özara bähbitli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ugurlaryň giň gerimi boýunça ösdürmek üçin täze gözýetimleri açýar.